Bilgisayar Ölçü Birimleri Çevirici

Bilgisayar ölçü birimleri, bilgisayarın hafızasında (RAM) işlenen, veri kayıt ünitelerine (Hard Disk, DVD vb.) kaydedilen veya ağda (Örneğin İnternette) transfer edilen verinin boyunu ölçmede kullanılan birimlerdir.

Bilgisayar yongaları (örneğin mikro işlemci / MİB / CPU) elektrik ile ve elektriğin negatif ve pozitif durumları üzerinde en düşük seviyede işlemler yaparak çalışırlar. İşlemlerde kullanılan yük değerleri ve sonuçlar da negatif ve pozitif veya mantıksal ifadelerle açık ve kapalı ya da doğru ve yanlış gibi değerlerdir. Bu değerler (2 durum) 0 ve 1 sayıları ile ifade edildiğinde, üretilen iki durumlu bir ya da daha fazla sonuç ortaya ikili sayı sisteminde bir sayı çıkarır. Dolayısıyla bilgisayarlar ikili sayı sistemi ile işlem yaparlar diyebiliriz.

Bilgisayarlar işlemcinin en temel işlemleri olan toplama ve çıkarma gibi işlemleri de sayının ikili sistemde ifadesine karşılık gelecek (Örneğin 110101 = ++-+-+) yükler üzerinde çalışarak yaparlar.

Üstte bahsedilen şekilde üretilen elektrik yük değerleri (dolayısıyla 0 ve 1 değerleri) kayıt ünitesi denilen aygıtın (harddisk, DVD vs.) teknolojik yapısına göre sahip olduğu farklı yapılardakin bit adı verilen birimlerine işlenir. Bit, kayıt ünitesinin aksi istenmedikçe durumunu sürekli olarak muhafaza edebilen birimleridir. Bitler, çeşitlerine göre elektrik yükünü tutabilirler veya verilen yüke göre yön veya şekil değiştirebilirler. Kayıt edilecek ve 0 ve 1 değerinden oluşmuş veri bitlere sıra ile kaydedilir (Örneğin bit elektrik yükü tutabiliyorsa 1 için yüklenir, 0 için yüksüz bırakılır). Verinin okunması işlemi de kayıt işleminin tersi şeklinde yapılır.

Kayıt işlemini siz de örnekleyebilirsiniz. Örneğin bir elektrik anahtarında 2 düğme olduğunu düşünün. Bu düğmelerin her birisi bir bit olsun. Her bir düğme sadece 2 farklı durumda bulunabilir ve açtığınızda veya kapattığınızda durumunu muhafaza eder (bit gibi). Bir elektrik düğmesi ya kapalıdır, ya da açıktır.

Düğmenin açık durumunun 1 rakamını, kapalı durumunu 0 rakamını temsil ettiğini kabul edersek, 11 değerini düğmelere kaydetmek için her iki düğmeyi de açık konumuna getiririz. 01 değerini kaydetmek için birinciyi kapalı, ikinciyi açık konuma, 10 değerini kaydetmek için birinciyi açık, ikinciyi kapalı konuma, 00 değerini ifade etmek için her ikisini de kapalı konuma getiririz. Bunu yaptığınızda 2 düğme kullanarak (2 bit) 4 farklı sayıyı kayıt edebildiniz. Bu sayılar ikili sayı sistemindeki 00 (onlu sistemde 0 sayısı), 01 (onlu sistemde 1 sayısı), 10 (onlu sistemde 2 sayısı) ve 11 (onlu sistemde 3 sayısı) sayılarıdır. Eğer daha büyük bir değer kaydetmeniz gerekirse düğmelerin (bitlerin) sayısın arttırmanız gerekir.

Bilgisayar ölçü birimleri bayt (temel birim), kilobayt, megabayt, gigabayt, terabayt, petabayt, exabayt, bit, kilobit, megabit, gigabit, terabit, petabit, exabitdir. 8 bit 1 bayta karşılık gelir. Bunun haricindeki tüm ölçüler aşağıdaki tabloda da belirtildiği gibi bir öncekinin 1024 katı şeklinde artar.

Bilgisayar ölçü birimleri ağda transfer edilen (Örneğin İnternet üzerinden alınan veya gönderilen) verinin boyunu ölçmek için de kullanılır. Ancak veri transferinde kullanılan ölçülerde ölçü birimleri bir öncekinin 1024 katı değil, 1000 katı şeklinde artar. Ayrıca boyut ifade ederken baytı değil biti temel alırlar. Örneğin evdeki internet bağlantınız 8 Mb/s, 16 Mb/s gibi bir değer olabilir. Buradaki 8 Mb/s ifadesi saniyede 8 mega / milyon bit demektir.

Üstteki örnekteki bir şeye daha dikkat edin. Aslında 8 Mb, 8 x 1024 x 1024 = 8388608 bit olarak hesaplanırsa yanlış olur. Örnekten önce de belirtildiği gibi veri transferinde birimler 1000'er katı şeklinde arttıklarından 8 Mb = 8 x 1000 x 1000 = 8000000 (8 milyon) olmaktadır.

Buradan basit bir hesaplama da yapalım. Soru şu olsun: Evinizde 8 Mb/s hızında İnternet bağlantınız var. Acaba saniyede kaç MB (Megabayt) veri indirebiliyoruz?
Cevap : 8 Mb = 8.000.000 bit. Bayta çevirmek için 8.000.000 / 8 = 1.000.000 bayt. Kilobayta çevirmek için 1.000.000 / 1024 = 976,5625 KB. Megabayta çevirmek için 976,5625 / 1024 = 0,95367431640625 MB. Neredeyse 1 MB.

Şimdi şunu diyebilirsiniz; "Yok valla. Nerde böyle hız. En fazla hız saniyede 500 kilobayt.".
Haklısınız. Internet bağlantısı satarken kullandıkları cümleye dikkat edin. Size 8 Mb demiyorlar. 8 Mb'e kadar diyorlar. Yani bir çok etken bu hızı etkilediğinden bu hıza tam olarak hiç bir zaman ulaşamazsınız. Şimdi belki şuradan hızınızı bir daha ölçmek istersiniz.

Aynı şekilde hard disk gibi kayıt ünitesi üreticileri de kayıt ünitelerinin kapasitesini belirlerken birimleri 1000'in katları şeklinde arttırırlar. Yani aldığınız hard disk aslında üzerinde yazdan biraz daha düşük bir kapasiteye sahiptir.

Bayt (temel birim) B,
Kilobayt KB veya K,
Megabayt MB veya M,
Gigabayt GB veya G,
Terabayt TB veya T,
Petabayt PB veya P,
Exabayt EB veya E,
Bit b,
Kilobit Kb (ikinci harf küçük),
Megabit Mb,
Gigabit Gb,
Terabit Tb,
Petabit Pb,
Exabit Eb.